Andrzejki
- Dzień Świętego Andrzeja Apostoła, najhuczniej świętowany w
Szkocji, w kraju, którego Św. Andrzej jest patronem. W Polsce w
wigilie tego dnia , lub w tym dniu w zależności od regionu, wróży
się przyszłość, szczególnie matrymonialną.
Święty Andrzej Apostoł był bratem Św. Piotra, uczniem Jana
Chrzciciela, prowadził działalność misjonarską nad Morzem Czarnym.
Zginął ukrzyżowany na Peleponezie w mieście Patras 30 listopada 30
roku na krzyżu w kształcie litery X (stąd nazwa Krzyż Świętego
Andrzeja). Jest patronem Szkocji i Rosji.
Zwyczaje i Wróżby Andrzejkowe
Do najbardziej znanych wróżb andrzejkowych należy oczywiście lanie
roztopionego wosku na wodę. Wosk można lać bezpośrednio lub przez
dziurkę np. w kluczu. Na podstawie kształtu woskowej figurki lub
kształtu cienia rzucanego przez nią przewidujemy przyszłośc
lejącego.
Większość wróżb Andrzejkowych ma na celu przepowiedzenie, która z
panien pierwsza wyjdzie za mąż i tak na przykład :
- Każda z panien bierze kość i układa w pokoju w
dowolnie wybranym miejscu, następnie do pokoju wpuszcza się psa,
której kość wybierze ta może szykować się już do ślubu. Co
przebieglejsze panny smarowały kość masłem aby dodatkowo zachęcić
czworonoga.
- Innym sposobem wywróżenia szybkiego
zamążpójścia jest zabawa z butami. Panny ustawiają buty z lewej nogi
jeden za drugim w pokoju po czym ostatni przestawiają na początek
tak długo aż pierwszy but nie dotknie progu. Panna, której but
pierwszy dotknie progu, pierwsza wyjdzie za mąż.
Aby wróżby się sprawdziły w niektórych rejonach Polski panny przez
całą noc pościły po czym wieczorem zjadały słonego śledzia i bez
popijania kładły się spać z męskimi spodniami pod poduszką. W tę noc
miał im się przyśnić przyszły mąż.
- Inne wróżby Andrzejkowe, to na przykład
wróżenie z obierki: należy obrać jabłko tak żeby powstała jedna
obierka poczym rzucić ją za siebie, kształt obierki ma oznaczać
pierwszą literę imienia przyszłego męża.
- Można też położyć pod trzy filiżanki monetę,
obrączkę, listek czwartą zostawiając pustą. Po przemieszaniu
filiżanek wybieramy jedną z nich i jeśli trafiliśmy na monetę wróży
to bogactwo, obrączka przepowiada zamążpójście, listek-miłość zaś
pusta filiżanka oznacza, że w nowym roku nie wydarzy się nic nowego.
- A jak poznać imię przyszłego małźonka/żony?.
Wkładamy pod poduszkę karteczki z wypisanymi imionami rano po
przebudzeniu się wyciągamy jedną z kartek i odczytujemy z niej imię
lubego.
Inny sposób na poznanie imienia
ukochanego jest wycięcie z papieru serca napisanie na nim imion, po
czym przebicie go igłą od tyłu. Imię na jakie trafi igła to,
oczywiście, imię przyszłego narzeczonego.
Ale Andrzejki to nie tylko wróżby, w
niektórych rejonach kraju np. na rzeszowszczyźnie wierzono, że w tą
noc schodzą na ziemię dusze potępieńców. W celu ich odstraszenia
rozpalano niewielkie ogniska tzw. "ognie Świętego Andrzeja"
Przysłowia
- Gdy święty Andrzej ze śniegiem
przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
- Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.
- Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
- Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to
od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
- Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu
drogi bez błota.
- Święty Andrzej wróży szczęście i
szybkie zamęście
Andrzejkowe wróżby miłosne
Na ziemiach polskich od dawna było bardzo dużo wróżb miłosnych, z
których wiele przetrwało do naszych czasów. Możemy je stosować także w
ciągu całego roku, ale w wigilię św. Andrzeja (29 listopada, a nie w
dzień imienin tego świętego) mają podobno największą moc. Obecnie w
andrzejkowy wieczór wesoło bawią się wspólnie dziewczęta i
chłopcy.Dawniej w wigilię św. Andrzeja wróżyły sobie tylko dziewczyny,
natomiast chłopcy czynili to w wigilię św. Katarzyny (24 listopada). O
ile w katarzynki tańce i hulanki mogły przeciągnąć się póżno w noc, to
andrzejki kończyły się równo z nastaniem północy, gdyż zaczynał się
wtedy adwent-okres postu-i zabawy były surowo zakazane.Andrzejki mają
w Polsce bardzo długą tradycję. Wprawdzie najstarsze zapiski o
andrzejkowych zabawach pochodzą już z XIII w., ale wynika z nich, że
obrzędy te znane były jeszcze wcześniej.
Lanie wosku
Najbardziej znaną od wieków aż po dzień dzisiejszy andrzejkową wróżbą
jest lanie wosku na wodę. Przygotuj więc pewną ilość wosku lub świec,
które nalezy stopić w garnku, miskę z wodą i klucz, który otweira i
zamyka wszelkie tajemnice (najlepsze są stare klucze z dużym
uszkiem).W niektórych regionach Polski, obok wosku, lano też na wodę
roztopiony ołów, który ma przyciągać szczęście.
Postępujemy następująco:na wodę lejemy przez dziurkę od klucza
roztopiony wosk lub ołów, który po zastygnięciu tworzy najrozmaitsze
formy. Po wyjęciu z wody taka formę należy trzymać(pionowo) między
zapaloną świecą a jasną ścianą i powstały na ścianie cień odpowiednio
zinterpretować. Można też zastosować inny sposób podświetlenia
woskowej formy, np. lampą naftową, żarówką, latarką. Przekonasz się,
że zastygnięta bryła wosku daje niekiedy bardzo osobliwy kształt
cienia, którego interpretacja zależy od wyobraźni, skojarzeń i
poczucia humoru zebranych.
Przykładowe odczytanie tego, co mówią cienie:
- 1. Postać mężczyzny lub serce - w niedługim czasie spełni się
twoje marzenie o miłości
- 2. Rycerz lub jeździec na koniu - wyjdziesz za mąż lub zakochasz
się w wojskowym.
Dla chłopaka oznacza to, że będzie w przyszłości pracował w służbach
mundurowych.
- 3. Gwiazda - zdobycie majątku i szczęśliwe życie.
- 4. Kwiat - czeka cię przyjemna niespodzianka
- 5. Pierścień - zaręczyny lub wyarażenie zgody na chodzenie z
chłopakiem, który to zaproponuje.
- 6. Pies, kot - nie decyduj się pochopnie na nowy związek
uczuciowy.
- 7. Sowa, lis, zawalony dom - narażenie na niebezpieczeństwo.
Wróżenie z butów
To bardzo stary i dość popularny sposób wróżenia w większym gronie. W
kącie pokoju naprzeciwko drzwi ustawiamy w kierunku progu po jednym
bucie każdego z uczestników zabawy. Następnie buciki przekładamy
kolejno do przodu. Czyj but pierwszy wyjdzie za próg, ta osoba
pierwsza wyjdzie spośród obecnych za mąż lub ożeni się, a może to
oznaczać, że ten ktoś pierwszy z pozostałych zakocha się.
Wybieranie owoców
Na tacy kładziesz trzy owoce, np. jabłko, cytrynę i śliwkę. Druga
osoba z zawiązanymi oczami mówi, który owoc wybiera, np. ten z lewej,
z prawej czy środkowy. Jesli wybierze jabłko, oznacza to, że będziesz
z kimś tworzyć szczęśliwą parę. Gdy wybierze cytrusa - żle ulokuje
swoje uczucia. Wybór śliwki, wiśni lub czereśni oznacza, że jeszcze w
najbliższym roku nie będzie z nikim chodzić.
Wróżenie z igliwia
Do miski z woda wrzucasz igły sosnowe lub małe listki. Jedna
(oznaczona) igła symbolizuje dziewczynę, druga konkretnego chłopaka.
Jeżeli obie igły zetkną się, to również młodzi połączą się ze sobą. W
zabawie może wziąć udział dowolna liczba osób.
Kółeczko
Dziewczęta ustawiają sie w kółeczku. Do środka wchodzi chłopak z
zawiązanymi oczami. Zostaje zakręcony kilka razy, po czym na chybił
trafił wybiera jedną z nich. Szczęśliwa wybranka najszybciej ze
wszystkich znajdzie swojego chłopaka lub najszybciej wyjdzie za mąż.
Płonące lalki
Z włóczki skręć dwie laleczki lub po prostu małe kulki, które będą
symbolizować chłopaka i dziewczynę. Ustaw je obok siebie w odległości
około 5 cm i podpal (najlepiej jeśli zostaną podpalone jednocześnie.
Jeśli płonące laleczki upadną na siebie albo gdy ich płomienie zbliżą
się do siebie, wróży to związek z upatrzonym chłopakiem. Jeśli upadły
w przeciwnych kierunkach i paliły się odrębnymi płomieniami, to z
planowanego związku nic nie wyjdzie.
|
